Miçê Ûsê
Orta Anadolu’da bulunan Aksaray ili sınırları içerisinde yoğun bir Kürt nüfusu bulunuyor. Bu ildeki Kürtlere ilişkin vereceğim bilgiler, yörede yaşayan bazı kişilerin anlatımlarından derlenmiştir.
Aksaray Osmanlı döneminde, sancak idi. Cumhuriyet döneminde ise, 1950 DP iktidarına kadar il, siyasi nedenlerden dolayı 1989 yılına kadar Niğde’ye bağlı bir ilçe, bu tarihten sonra da yine il olmuştur.
Kürtler yaklaşık yüz yıl önce buraya yerleşmişler. Geliş yerleri Diyarbakır, Ağrı ve Elâzığ’dır. Dersim isyanı sonrasında da gelip yerleşenler bulunmaktadır.
Bugün Aksaray Merkez ve Ortaköy ilçe nüfusunun yüzde otuza yakını Kürt’tür. Diğer ilçe ve köylerde yaşayanlar dahil tahminen otuz beş-kırk bin Kürt yaşamaktadır. (Aksaray’ın toplam nüfusu yüz-yüz on bin arasıdır.)
Kürt nüfusun yüzde seksen beşi Zaza, yüzde on beşi Kurmanci lehçesini konuşur. Geleneklerine aşırı derecede bağlıdırlar. Kürdistan’daki giyim-kuşam ve yaşam biçimi burada belirgin bir biçimde görülür.
Bu ilde yaşayan Kürtler, Kadiri tarikatı kurucusu Abdülkadir Geylani'nin soyundan geldiklerine inanırlar. İnançlarına sıkı bağlı olmakla birlikte, Mürşid-i Kâmil olduğuna inandıkları Baba Hüseyin Avni Çekiçe aşırı derecede bağlılık gösterirler. Sünni-Hanefi mezhebine bağlılardır.
Erkecik (Ekecik) Kürtleri olarak da bilinirler. Bu ad aynı zamanda aşiret adı da olmaktadır. Köylerde ve toplu olarak bulundukları yerlerde çoğunlukla Kürtçe konuşurlar.
Ayrıca Kayaköy ve Sevinçli köylerinde de Kürtler ve Kürt mezarlığı mevcuttur.
Aksaray Kürt yerleşim birimlerinde tespit edebildiğim köyler şunlardır:
Zazakî lehçesi ile konuşanlar:
Tepeztelik
Tol
Toptuk
Salmanlı
Yanyurt (Kürtçesi: Kurdalo)
Çekiçler (Kürtçesi: Çaçkaro)
Borcu (Kürtçesi: Borji)
Cankıllı (Kürtçesi: Canqilo)
Gödeler
Alayhan (Kürtçesi: Alaxo)
Karamehmet (Kürtçesi: Memêreş)
Karabalta
Büyükgömek
Küçükgömek
Kurmancî lehçesi ile konuşanlar:
Akın (Kürtçesi: Axîn)
Fatma uşağı (Kürtçesi: Seydo Jor)
Çolak Nebe (Kürtçesi: Seydo Jêr)
Kışla Cami
Gökkaya (Kürtçesi: Qullero)
Bu yazı, Bîrnebûn dergisinin 2’nci sayısında yayımlanmıştır. 1997, 11-12.
