Ali Çîftçî
Li ba kurdên me yên Anatoliyê, ji derveyî îstisna, nebûye edet ku bi nivîskî dara malbatî(soy ağacı) secera xwe binivîsînin daku ji neslê nû re, di derheqê koka xwe de zanistiyê bihêlin. Kurdên me berê li ser axa xwe dijîyan û piranî li ba hev diman. Erf, edet, çîrok û serpêhatiyên xwe her bi devkî di nav malbatê de dihatin gotin. Ji ber sedemên aborî, siyasî û civakî însanên me nikaribûne dîroka xwe bi xwe binivîsînin. Hinek kes an malbatan secerên xwe wek lîsteya navan nivîsîne, wek nimûne, Dr. Mikaîlî di Bîrnebûnê de nimûneyek secera malbata xwe belav kir. Îstîsnayên wiha hene.
Dema bi nivîskî ev çavkanî tunebin, neslê nû îmkana xwe ya ku li koka xwe bigere, di derheqê neslê xwe de bibe xwedî agahdriyan jî pir kêm dibe. Tenê gotinên bi devkî ku ji dê û bav an jî ji kal û pîrên xwe bihîstiye, eger di bîrê de mabe! Ev jî, ji sê nesla bi şunda ji bîr dibe.
Rewza kurdên me yên ji Anatoliyê ya demografî, civakî û çandî di van çil-pîncî salên derbasbûyî de pir hatiye guhartin. Malbat ji hev dûrketine, gund vala bûne. Ji her malbatekê bi kêmasî, sê an çar zarok li derveyî welêt, li welatên Europayê bi şûn û war bûne. Piraniyên li welêt mane jî, li bajarên Tirkiyê yên mezin, wek Enqere, Konya, Îzmîr û li Stenbolê dimînin. Ev koçberiya sedsalan her berdewam dike û endamên malbatê ji nêz ve hevdu nas nakin û têkiliyên wan piştî demekê qut dibin. Piraniya ciwanên me ji du an sê nesla bi paş da, endamên malbata xwe nizanin.
Îro bi pêşketina teknîka agahdriyê, înternetê bi vê ra medyayên civakî wek Facebook, Twiter, îmkanên ku li koka xwe bigere, agahdariyan berhev bike, pir bûne. Li ser Înternetê gelek programên bo dara malbatê/secere/ Soy ağacı hene. Piraniya wan bê pere ne û bi her zimanî jî tên bi karanînin. Program hewqas hêsan kirine ku meriv dikarî zimanê wê bi xwe jî biguhare. Ji wan programana bo nimune çenda li vir bi nav dikim; www.myheritage.com, ancestry.se, akrabaonline.com
Herkes dikare dara malbatê an kal û pîrên xwe bi rihetî bi çend nesla bi paş de binivîsîne. Ev dibe alîkariyek destpêkê bo lêkolîna koka xwe. Lêkolînên malbatî, girêdaneka pir muhîm e bo civatekê.
Lîsteya li jêr li gor nasnameya kesan wek: Nav û paşnav (navê ku li kutikê hatiye nivîsîn) LaqapNaznav, tarixa ku hatiye dunê, tarixa zewacê û ciyê zewacê, li ku dima û çi kar dikir, kengî û li kuderê miriye û bi kurtî serpêhatiyeka wî/wê ku bo neslê nû ji bo kesayetî û mîrasê muhîm e, bê nivîsîn. Ev agahdariyana herkes dikare ji malmezinên xwe pirs bike. Ev dibe bingeheka zanistî bo lêkolînerê malbatê.
* Va nivîsa, di hejmara Bîrnebûnê ya 52yan da hat belavkirin: 2012, 64-65.
