Rûniştvanê gundê Qadioğlu Kurd in û ji eşîra Canbega ne. Dema tên Anatoliya Navîn nêzikî 
gund li cîhê kupêraLêktêgotincîhûwardibin. Ew cîh xerebe ê kevnerûniştvanên berê yê Anatoliyê bûye. Çend sala bi şûnda tên cîhê gund yê niha û gund ava dikin.
Gundê Qadioğlu giredayî qezaya Sarayönü ya Konya ye. Ji bajarê Konya 110 km. û ji Sarayönü yê jî 60km. dûr e. Qadioğlu, di sala 1907an de zozana (yayla) gundê Xatirliyê bûye. Gundiyan keriyên xwe yên pêz hebûne û wek kurdên Anatoliya Navîn yên din bi pez re mijûl dibûne. Gund ji sala 1901an de heta sala 1927an giredayî Akşehirê, paşê derbasî ser Cihanbeyliyê û di sala 1976an da jî derbasî ser qezaya Sarayönüyê bûye. Di sala 1992an de bûye belediye. Ji bo navê gund bi du versiyona hekat tê gotin.
Ya yekemîn; Li ser gotineka mezinên gund; rojeka zivistanê pir berf dibare. Jin ya xûdiya erdê zozanê û malbata xwe tên zozanê.
Dema lawikê jinikê ji hespê xwe peya dibe û li ser berfê dimeşe, bîra bin berfê de nabîne û dikeve bîra avê û dimire. Ji wê bûyerê bi şûnda ji cihê vir re bi tirkî Kadınoğlu tê gotin. Salanbişûndanavdinavgeldedibe Qadıoğlu.
Versiyona duyemîn jî; Zivistanê pir berf dibare. Rêvîyên lavê qadiyê Akşehîrê ji ber dûpiyê rêya xwe şaş dikin û ten gund. Lawê qadi dema tên nezikî bîra avê dibin ji ber pirbûna berfê bîra avê nabîne û dikeve bîrê û dimire. Ji bûyere bi şûnda ji vir re qadioğlu tê gotin.
Hejmara rûniştvanên gund li dor 2000 kesî ye. Koçberiya berva Avrupa hîn jî berdewam e.
Dema şere 2min yê cîhanê Profesorê Alman Walter Ruben (26.12.1899 – 7.11.1982) diçe Tirkiyê û li zanîngeha Ankara di Fakûlteya Ziman, Dîrok û Erdnîgariyê de kar dike. Sala 1946an de li dor gundên bakurê Konyayê lekolîneke dike. Di lekolîna xwe de li ser gundê Qadioğlu jî agahdariya dide.
ANADOLU’NUN YERLEŞME TARİHİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER KOÇHİSAR’IN TUZ GÖLÜ BATISINDAKİ STEP KÖYLERİNDE 1946 EYLÜLÜNDE YAPILAN BİR ARAŞTIRMA GEZİSİNİN SONUÇLARI
Dr. W. RUBEN (Hindoloji Profesörü)
80 haneden ibaret olan Kadı Oğlu köyü 1891‘de 8 Kürd ailesi tarafından kurulmuştur, Bu adın hangi „Kadı,, nın „oğlu,, na izafetle verilmiş olduğu hakkında kimse bir şey bilmiyor. Burası da eskiden Hatırlı adlı köyün bir yaylası halindeydi. Köylülerin kendi iddialarına göre, bunlar vaktiyle Türkistan tarafından gelmiş olan Türklerdi; ve bunlar gelirken Iranda bir istirahat molası vermişlerdir. Bu sırada inekleri yorulmuş olduğundan burada kendilerine „İnek Yeri, manasına gelen Gavestiya‚ demişlerdir. Kadı Oğlu köylüleri eskiden siyah keçi kılından yapılan çadırlar içerisinde otururlardı. (Bugün hâla göçebe hayatı sürmekte olan Yürükler de bu siyah keçi kılı çadırları içindedirler). Haddizatında çok fakir bir köy olmakla beraber, köyde en fakir olanın bile, 2– 3 kısımda olmak üzere 15– 20 dönüm kadar arazisi vardır. Ve daha fazla toprak ekmek isteyene, köy heyetinin müşterek kararı üzerine mer‘adan tarla sökülüp verilebilmektedir. Kombinalarla köyün hududu olmadığından, bu hususta köylünün şikâyeti de yoktur. Ve mer‘a sıkıntısı bulunmamakla beraber yine de köyün 12000 başlık koyun adedi 1945 yılı zarfında 45000 başa düşmüştür.
Kadıoğlu köyünde de bize Konstantin‘e ait ve üzerinde işareti olan bir para gösterdiler. Paranın bir tarafından da Micinius adında birisinin resmi vardır. Eski taş sütunların kırılmış kısımlarını bugün hemen Anadolunun her tarafında, düz toprak damların üstünü muayyen zamanlarda bastırmak ve sertleştirmek için kullanırlar.
Kadı Oğlu köyü camiin minaresi yoktur ve onun yerine camiin batı yanından olmak üzere taştan bir merdiveni vardır. Merdiven dama kadar götürür.“
Çavkanî: Foto: www.sarayönü.gov.tr www.kadioglu.orgfree.com
Ankara Üniv. Dil ve Tarih– Coğrafya Fakültesi Dergisi; cilt V, sayı; 4 / Eylül– Ekim 1947 sayısı
